Απειλούμενα θαλάσσια είδη προς εξαφάνιση στην Ελλάδα

Δύο από τα πιο διαδεδομένα απειλούμενα είδη προς εξαφάνιση στην Ελλάδα είναι η χελώνα Caretta caretta και η φώκια Monachus monachus. Τα είδη αυτά, έχουν ενταχθεί στο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας. Η χελώνα Caretta caretta θεωρείται ως «κινδυνεύον» είδος, ενώ η φώκια Monachus monachus κατατάσσεται στα «Κρισίμως κινδυνεύον» είδη (IUCN Red List, 2018).

Ξεκινώντας με την χελώνα Caretta caretta, είναι γνωστό πως το ταξίδι της αρχίζει από τη στιγμή που σκάει το αυγό της, μέχρι την στιγμή που θα φτάσει στη θάλασσα. Το ένστικτό της είναι αυτό, που την οδηγεί να πάει προς την θάλασσα. Τα μικρά προσανατολίζονται από τον φωτεινότερο ορίζοντα που συναντούν. Ωστόσο, ο κίνδυνος επιβίωσής τους ξεκινάει από εκείνη τη στιγμή, με διάφορους κινδύνους να ευδοκιμούν. Μόνο 1 στα 1000 χελωνάκια θα επιβιώσει για να ενηλικιωθεί. Οι χελώνες ζουν περίπου 100 χρόνια και ενηλικιώνονται μετά τη δεύτερη δεκαετία της ζωής τους. Για την αναπαραγωγή τους γυρίζουν στην παραλία που γεννήθηκαν, ώστε να γεννήσουν τα αυγά τους. Η επιστροφή τους στην ίδια παραλία, επιβεβαιώνει τη σημασία της διατήρησης, διαχείρισης και προστασίας των οικοσυστημάτων και των παραλιών ωοτοκίας. Η περίοδος ωοτοκίας κάθε χρόνο ξεκινά το Μάιο και τελειώνει τον Οκτώβριο με την έξοδο των μικρών προς τη θάλασσα. Η κάθε χελώνα θα επιστρέψει στην περιοχή που έχει επιλέξει για να γεννήσει τα αυγά της κάθε δύο με τρία χρόνια και σε κάθε περίοδο ωοτοκίας η θαλάσσια χελώνα θα γεννήσει δύο ως τρεις φορές (WWF, 2018).

                      Εικόνα 1. Χελώνα Caretta caretta (omilo, 2018)

Οι κυριότερες απειλές που αντιμετωπίζει στην Ελλάδα είναι η οικολογική υποβάθμιση των οικοσυστημάτων που τη φιλοξενούν όπως: η οικιστική και τουριστική ανάπτυξη των παραλιών ωοτοκίας, ο τεχνητός φωτισμός που αποπροσανατολίζει τα μικρά, η διάβρωση των παραλιών και η κλιματική αλλαγή που απειλεί τα παραθαλάσσια οικοσυστήματά και τις παραλίες ωοτοκίας. Η παγίδευση σε αλιευτικά εργαλεία, οι τραυματισμοί από ταχύπλοα αλλά και η ηθελημένη θανάτωση από ορισμένους ψαράδες αποτελούν κάποιους επιπλέον ανθρωπογενείς κινδύνους. Επιπρόσθετα, το κυνήγι των αυγών από αλεπούδες, σκυλιά και αρουραίους αποτελεί μια επιπλέον απειλή και έχει παρατηρηθεί, επηρεάζοντας το 40% των φωλιών. Ο κυριότερος όμως θηρευτής των μικρών είναι οι γλάροι, ενώ στη θάλασσα τα καβούρια, τα μεγάλα ψάρια κλπ. Τέλος, τα σκουπίδια στη θάλασσα αποτελούν άλλον έναν κίνδυνο. Ειδικότερα, οι πλαστικές σακούλες, που μοιάζουν με τσούχτρες, μπορούν να ξεγελάσουν τις χελώνες, οι οποίες τις τρώνε και ως συνέπεια προκαλείται ο θάνατος τους (WWF, 2018). 

Η παραλία των Σεκανίων είναι η σημαντικότερη παραλία ωοτοκίας της Caretta caretta στη Μεσόγειο, καθώς συγκεντρώνει κάθε χρόνο 500 - 1000 φωλιές, δηλαδή περισσότερες από το  50% του συνόλου της Ζακύνθου, ενώ σε αυτήν καταγράφεται μια από τις ψηλότερες πυκνότητες φωλεοποίησης στον κόσμο για το είδος. Η παραλία αυτή έχει οριστεί ως ζώνη απολύτου προστασίας (WWF, 2018).

Εικόνα 2. Παραλία Σεκανίων (WWF, 2018)

Όσον αφορά τη φώκια Monachus – monachus, είναι σημαντικό των ελληνικών θαλασσών και της Μεσογείου. Στην Ελλάδα ζει και αναπαράγεται ο μισός περίπου παγκόσμιος πληθυσμός της, δηλαδή 250 με 300 άτομα. Αν και περνάει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στη θάλασσα, χρησιμοποιεί και την ξηρά, και κυρίως απομακρυσμένες και δυσπρόσιτες θαλασσινές σπηλιές, για να γεννήσει αλλά και να αναπαυτεί. Το είδος παρατηρείται σε όλη την παράκτια και νησιωτική ζώνη της Ελλάδας, με εξαίρεση τον Κορινθιακό και τον Αμβρακικό Κόλπο (WWF, 2018).

Εικόνα 3. Φώκια Monachus monachus (IUCN Red List, 2018)

Οι κυριότερες απειλές για τη μεσογειακή φώκια είναι η μείωση τροφής, η τυχαία παγίδευση κατά τις αλιευτικές δραστηριότητες και η ηθελημένη θανάτωση. Επίσης, απειλούνται πολύ περισσότερο από την υποβάθμιση των παράκτιων οικοσυστημάτων λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Ακόμα, μια απτή απειλή για τις Μεσογειακές φώκιες σε ό, τι αφορά την κλιματική αλλαγή είναι η περίπτωση ανόδου της στάθμης της θάλασσας, όπου θα χαθούν ενδεχομένως χιλιάδες θαλάσσιες σπηλιές. Τέλος, η πετρελαϊκή ρύπανση, η παρενόχληση από τα σκάφη αναψυχής, η ηχορύπανση, η όχληση και οι στρατιωτικές ασκήσεις και έρευνες για υδρογονάνθρακες, είναι κοινές απειλές για όλα τα θαλάσσια θηλαστικά (WWF, 2018).

Αυτά τα είδη είναι μερικά από τα θαλάσσια είδη που κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Άλλα είδη που φιλοξενούνται στα ελληνικά πελάγη και κινδυνεύουν είναι τέσσερα είδη δελφινιών (το ζωνοδέλφινο, το ρινοδέλφινο, το σταχτοδέλφινο και το κοινό δελφίνι), η πτεροφάλαινα και κητώδη όπως ο φυσητήρας, η φώκαινα και ο ζιφιός (WWF, 2018).

Βιβλιογραφία

Omilo. (n.d.). Retrieved June 21, 2018, from Η θαλάσσια χελώνα καρέτα-καρέτα : https://www.omilo.com/el/%CE%B8%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CF%83%CF%83%CE%B9%CE%B1-%CF%87%CE%B5%CE%BB%CF%8E%CE%BD%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%AD%CF%84%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%AD%CF%84%CE%B1/

The IUCN Red List of Threatened Species. (n.d.). Retrieved June 21, 2018, from IUCN Red List: http://www.iucnredlist.org/

WWF. (n.d.). Retrieved June 21, 2018, from ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΙΔΗ: http://www.wwf.gr/endangered-species